ADOLF MASURE (1852-1936)
oude glasplaten
Adolf Masure (1852-1936)
pionier-fotograaf uit Assenede
Glasplatenvondst
Het betreft hier de 'Glasplatenvondst' die beschreven werd in het Heemkundig tijdschrift van de gemeente Assenede van het Heemkundig Genootschap 'De Twee Ambachten' (Jaargang 3 - nr. 2 Okt. 1995 (pag. 15)) in het artikel 'Hij schreef met licht... Adolf Masure (1852-1936)' door Christ DIERICKX.
Zonder enige twijfel zijn de hieronder geïnventariseerde glasplaatfotonegatieven (waarvan de oudste dateren sinds 1887), alle van de hand van Adolf Masure, de eerste fotograaf van Assenede.
Bij de inventarisatie werden dan ook de initialen A.M./... in de nummering opgenomen. Naast de nummering wordt in cursief de letterlijke vermelding weergegeven die Adolf Masure in een randbemerking bedacht bij bepaalde negatieven, die gewikkeld waren in een stukje oude krant of persoonlijke briefwisseling.
Op zich heeft deze verpakking van de glasplaten al een zekere archiefwaarde over de biografie van de fotograaf Masure. De randbemerkingen geven vaak weer: naam van gefotografeerde/ gemeente/ wijk/ beroep en datum van het negatief.
briefenveloppe
brief uit 1893
|
uitnodiging/oproepingsbrief voor
voor de verkiezingen van 188
|
In de twee bakken (zie foto hierboven) die de glasplaten borgen werden uiteenlopende formaten aangetroffen; grote formaten zijn het geringst in aantal. De kleinste glasplaten werden in kleine doosjes geborgen en missen meestal datering. Er kan vermoed dat zij teruggaan tot kort na de eerste wereldoorlog.
In totaal zijn er 351 glasplaten behouden. Op enkele uitzonderingen na zijn ze alle nog intact en kunnen in principe nog afgedrukt worden. Na de inventaris worden de 'klappers' vermeld, die in de twee kisten werden teruggevonden. Er kan verondersteld dat er zich in de twee kisten nog meer glasplaten bevonden.
Mineca De Bock
|
Leo Van Hamme
|
Familie Pladet
|
Désiré Everaert
|
weduwe Adolf Van Schoote
|
veearts Schollaert
|
Jeunea Van Hijfte
|
Joseph Hernalsteen
|
Vreemd genoeg, en dit maakt de vondst bijna mythisch, blijft het nogal mistig over HOE en WANNEER deze twee kisten met glasplaten werden gevonden. De historie en het mysterie hangt nauw samen met de zoektocht in 1983 door het toenmalig Asseneeds Heemkundig Genootschap. Duizenden kleine en grote glasplaten - oude fotonegatieven - waren gebruikt om er op de Kapelle een waterput mee te dempen. Slechts één onbeschadigde glasplaat met de oude pastorie als onderwerp, kon toen gaaf worden gerecupereerd. Deze zou echter door een onduidelijk figuur zijn opgeëist en verdwenen.
Weinigen weten dat er in een vergeten hoek van een mansardekamer aan de Weststraat 1 (woonhuis van A. Masure) nog wat op te ruimen en op te merken viel : wat rommel, een oude oorlogsbuks én twee kisten met, alweer... glasplaten. Toen een karweiman van de Konijnenpijp (Staak) te Assenede te horen kreeg dat deze prullen moesten worden verwijderd en vernietigd, bood deze zijn diensten aan. Gelukkig schatte hij deze prullaria naar waarde, als mogelijke archivalia en bracht ze in veilige bewaring bij Dr. Robert Van Hoecke, zelf wapendeskundige, foto- en diapositieveling. Op voorstel van deze kreeg v.z.w. Vliet in 1993 de twee kisten uit handen van auteur Lucas Hillaert, die wellicht enkele foto's hiervan opnam in zijn eerste boek 'Het Verhaal van Vroeger'.
Thans inventariseerde en conserveert v.z.w. Vliet deze 'Schatten op zolder'.
vrouw van Ch. Cornelis
|
Van De Zwalm
|
Eduard De Pauw
|
Pierre Heyns
|
Dit was een private collectie waarvan de inhoud sinds Dr. Van Hoecke ze in bewaring nam, onvoldoende kon worden nagegaan en geïnventariseerd. Bij controle van de 'klappers' werd duidelijk dat enkele glasplaten ontbraken, zoals het glasnegatief : Jeroom Masure, Meester Ego en Johanna Coene 100jaar.
De ene kist heeft in het midden een tussenschot, de andere 23 inkepingen voor vertikale tussenschotten, al moet gezegd dat deze kisten (ieder ong. 35 x 20 x 10 cm) oorspronkelijk wel andere bestemmingen hadden.
In deze kisten zaten in 1993 precies nog 361 glasplaten geborgen, alle in papier gewikkeld. Hiervan zaten in een doosje 10 kleine glasplaten met familie- en/of reisindrukken van A. Masure. Zij werden niet in de inventaris opgenomen omwille van het privaat karakter.
De Bruin
|
Brigadier der Douane
|
Emilia Vernaet en kind
|
Elodie Van Den Fonteyne
|
In deze kisten zijn geen overzichtsfoto's van Assenede te vinden, ofschoon algemeen bekend is dat A. Masure deze als ansichtkaart verkocht. Wel is er één historische plaat ontdekt. Andere negatieven zijn op formaat 12,8 x 9 cm, en de kleinere: 5,8 x 4,3 cm (Engelse maten ?). De kleinere pasfoto's zitten in een drietal kartonnen doosjes, waarop het ontwikkelprocédé staat aangegeven, vooropgesteld door: The Imperial Dry Plate co. LTD, Cricklewood, London, N.W.2.
De meeste glasplaten blijken tot doel te hebben gehad : foto's af te leveren voor 'abonnementen' op de NMBS of voor het werk, met jaarlijkse hernieuwing. Dr. Van Hoecke meende te weten dat deze glasnegatieven eigenlijk ieder jaar opnieuw werden gebruikt. Nog volgens Dr. Van Hoecke bereidden fotografen, zoals Masure, gewoontegetrouw het gelatinemengsel met zilverzouten voor deze glasplaten zelf, ook weer uit besparingsoogpunt. Naast deze abonnementen zijn de grote formaten wel merkwaardig en charmant. Veelal zijn het groeps- of familiefoto's. Hoewel statisch opgevat (onder andere i.v.m. belichtingstijd), blijven ze niettemin markant qua kostumering en aanblik. Deze glasplaten kunnen best als proefafdruk van Masure worden aanzien. Volgens de fotograaf die ter gelegenheid van de tentoonstelling in 1999 nieuwe afdrukken maakte, begon Masure vanaf 1890 de opname- en ontwikkeltechniek beter te kennen en toe te passen. Vanaf 1890 zijn de glasplaten beter van kontrast. Om tot een optimale afdrukkwaliteit te komen vergde het de fotograaf veel zorg en een engelengeduld, ondanks de gaafheid van de platen. Vast staat dat Masure zeker niet de intentie had de glasplaten, zoals ze zich nu presenteren, integraal af te drukken, maar wel om er beelduitsneden van te maken.
Mathilde Van De Calseyde
|
Theophiel Goethals en zijne vrouwe
|
Meester A. Ego
|
Uit dit alles kan zeker nog niet Masures artistieke kennis en kunde afgeleid. Wat thans rest is interessant als enscenering. Het gunt de kijker een blik achter de coulissen van de 19de- eeuwse portretfotografie, prenten die nadien keurig werden afgewerkt met cartonnages en vergulde letters. De minder fraaie, wat groezelige en ludieke kant van het toenmalig tijdsgebeuren wordt hier integraal belicht. Op de achtergrond kijken omstanders of een hondje toe, wordt een rolgordijn door een zwevende hand opgehangen, staat een perenmand met wat tuinalaam langs een witgekalkt muurtje of staat een moeder haar geportretteerde snotneus wat moed in te spreken. Aan de lichte bewegingsonscherpte lijkt het kind erg ongedurig. Hij huivert voor het nooit geziene fotoapparaat.
De blik van 1900 botst en kruist de blik van 2000 !
De meeste platen dateren inderdaad van 1888 en van de eeuwwisseling. Zij zijn gewikkeld in krantenpapier, doch ook persoonlijke briefwisseling of prijsoffertes, die Adolf Masure als nijveraar voerde met Belgische, Nederlandse, Franse, Duitse en zelfs Zwitserse handelaars in textiel. Een persoonlijk accent komt naar voor uit de verpakkingen van de glasplaten, wanneer hem een tijdschrift of een uitnodiging tot een vergadering van het Genootschap St.-Vincentius à Paulo werd toegezonden of tot de Provincieraadsverkiezingen op 1.05.1888.
Veelal staat hierbij het jaartal, de naam, het beroep en de wijk van de geportretteerde in de rand vermeld. Bovendien zijn er 'Klappers' (opsommende lijsten met namen) terug te vinden, waaruit logischerwijze de precieze inhoud van de kisten kon nagegaan worden.
Richard Neyt
|
Prosper Cruyl
|
Karel Verschraege
|
Ernest Verschraege
|
Uit dit alles werd beslist iedere glasplaat, naar formaat, een nummer te geven met de initialen van Adolf Masure: A.M./ nummer xxx. Op de inventaris wordt in cursief de letterlijke vermelding weergegeven die Masure is een randbemerking bedacht bij bepaalde (niet alle) glasplaten. Op zich heeft deze verpakking van de glasplaten al een zekere archiefwaarde.
Ter gelegenheid van de tentoonstelling in november-december 1999 werd een bloemlezing van deze glasplaten gemaakt. Het lag in de bedoeling van de fotograaf Marc COENE om tot een archivarische afdruk te komen. Hiertoe gebruikte hij warmtonig Ilford MGFB Barietpapier en stak ze in een zuurvrij passe-partout. Van de uitgelezen glasplaten werden telkens vijf optimale afdrukken gemaakt. Iedere afdruk krijgt een nummer : n/5, wat de originaliteit van de afdruk waarborgt.
BIOGRAFIE van Adolf MASURE (1852-1936)
Adolf Masure werd geboren te Assenede op 17 augustus 1852, als zoon van Emmanuel Masure en Monica Roegiers. Zijn vader had zich te Assenede aan de Leegstraat gevestigd als fabrikant van breigarens. Als begaafde jongeling en jongste zoon liep Adolf Masure college te Gent, vermoedelijk specialiseerde hij zich later nog in de chemie.
Hij huwde op 10 april 1890 met Sophia Van Meenen uit Watervliet en ging met zijn vrouw aan de Leegstraat te Assenede wonen. Uit officiële gemeentebronnen blijkt verder dat hij matrasslager - wolbewerker - was, aldus Christ Dierickx in het Heemkundig Tijdschrift - jaargang 3 Nr. 2 okt.1995. (zie bijlage)
Naast deze hoofdverdienste en wellicht uit interesse voor het nieuwe medium, ging hij zich vanaf de jaren 1880 toeleggen op de portretfotografie, waarvan hij in Assenede en omgeving terecht als pionier mag worden aanzien. Hij maakte van deze passie een lucratieve bezigheid. De toegepaste fotografie van Masure liep hand in hand met de 'portrethonger' van de burgerij, die er zich terecht mee vereeuwigde. Ook aan de noden van de gewone bevolking kwam hij tegemoet tegen een blijkbaar betaalbare prijs, toen die reeds in 1890 voor een treinabonnement op het pasje een 'lichtdrukmaal' kon voorleggen. In Assenede was er toen een spoorlijn en station.
In 1893 kocht het echtpaar Masure-Van Meenen een herenhuis in Weststraat 1, vlakbij de Markt te Assenede. Masures fotoatelier met speciaal geconstrueerd glazen dak bevond zich op de zolderkamer. Uit de hiernavolgende fotoafdrukken is evenwel af te leiden dat Masure ook en misschien wel voornamelijk op locatie of in eigen stalling zijn opnamen maakte.
Dierickx stelt dat in de periode van 1908 tot 1920 een 74tal verschillende ansichtkaarten over Assenede werden verspreid met Th. De Graeve (Gent) als uitgever en Masure als verdeler. Deze waren dezelfde als de uitgaven van Adolf Masure zelf in de periode 1902 tot 1907. Ook voordien droegen prentkaarten reeds zijn naam. Er kan vermoed dat ook nog andere bestaande foto's van Assenede rond de eeuwwisseling in het magazijn van zijn fotocamera werden belicht.
![[klik voor groter formaat]](../afbeeldingen/Adolf_MASURE/AM001.jpg)
Letterkundige Vereniging 'Floris en Blanchefloer'
te Assenede (1887)
Adolf Masure overleed op 22 november 1936 (84 jaar) in zijn geboortedorp.
Zijn zoon Jeroom Masure, die in 1919 was gehuwd met Magdalena Steegeers (dochter van notaris en Asseneeds burgemeester Philemon Steegers) kwam zich vanuit St.-Amandsberg opnieuw te Assenede vestigen eind van de jaren 1930.
Een uitgebreide biografische schets laat toe de onderlinge familiebanden van de geportretteerden te vatten. De enveloppen, brieven en verpakkingen van de glasplaten illustreren ten volle de zakelijke, ook de devote én mondaine besognes van de burger Adolf Masure.
Michel COENE
VLIET vzw
01.11.1999
Een monografie over deze Glasplatenvondst van Adolf Masure en de volledige inventaris
zijn te verkrijgen bij Vliet vzw.
Een dertigtal contactafdrukken van deze glasplaten van Adolf Masure werden ingekaderd door fotograaf Marc Coene.
Deze kunnen op verzoek van verenigingen of voor speciale gelegenheden worden tentoongesteld.
|
![[klik voor groter formaat]](javascript:popBeeld('../afbeeldingen/Adolf_MASURE/AM001.jpg','1887 - Letterkundige Vereniging Floris en Blanchefloer te Assenede'))